Sorularla başlayalım konuyu anlamaya. Özel alanlarda çeviri yapmak ne kadar zordur? O alanlarda deneyim sahibi olmak, uzman çevirmen olmak için ne kadar çalışmak gerekir? Bir çevirmen her alanda uzmanlaşabilir mi? Peki ya bir çeviri şirketi kaç alanda uzmanlaşabilir?
Her tür özel alan çevirisi zordur, ancak tıbbi çeviri en zor olanlardan biridir. Standart bir çeviri işleminden daha fazlasını gerektiren medikal tercüme sadece işletmeleri ve müşterilerini değil, aynı zamanda insanların sağlığını ve yaşamlarını iyileştirmek için çabalayan profesyonelleri ilgilendirir. Zira tıbbi çeviri sadece tıbbi bilginin değil, yeni keşiflerin de yayılmasını sağlar. Bu sebeple de hayati öneme sahiptirler. Covid-19 pandemi krizi süresince öncü ve deneysel pek çok çalışmanın zaman geçirilmeden İngilizceye çevrilip yayınlanması bunun göstergelerindendir.
Buna ek olarak, tıbbi çeviri azınlıklara ve yabancılara sağlık hizmeti sunulmasında da kullanılır. Medikal çeviri bu açılardan çok önemli olduğu gibi, aynı zamanda çevirmen için çok çeşitli zorlukları barındırır. Tıbbi terminolojinin ağırlığı, tıp dilinin benzersizliği çevirmenin işini zorlaştıran başlıca detaylardandır. Bu sebeple, her çevirmenin tıbbi çeviri yapamayacağını söylemek hiç de yanlış olmayacaktır. Ancak alanında uzman, tıp sektörü ve dili hakkında bilgiye sahip olan bir çevirmen bu işin altından kalkabilir.
Tıbbi Çevirinin Globalleşen Dünyada Yeri
Globalizasyon veya bir diğer adı ile küreselleşme, yalnızca malların veya sermayenin serbest dolaşımını içermez. Global dünya, insanların da sınırlara bağlı kalmadan göç edebildiği ve istediği yerde yaşayabildiği bir yaşama formunu ifade eder. Bu durum tıbbi çevirinin, medikal çevirmenlik yapan kişilerin ve çeviri şirketlerinin önemini arttırmaktadır. Örneğin Avrupa’da ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yerel dilleri bilmeyen, anadilinden başka bir dilde kendini iyi ifade edemeyen yüz milyonlarca insan yaşamaktadır. Farklı din, dil ve kültürlerden insanlar bir arada yaşamaktadır. Doktorlar, sağlık hizmeti verilen dilde konuşma becerisi olmayan veya dil bilgisi sınırlı olan kişileri de tedavi etmektedir. İşte tıbbi çevirinin önemi burada ortaya çıkmaktadır. Çeviri olmadan hastalar teşhislerini ve tedavi yöntemlerini anlayamaz. Doktorun talimatlarını yerine getiremezler. Bu gibi durumlar, hastanın bir an önce sağlığına kavuşmasında önemli bir engeldir.
Tıbbi Çevirinin Zorlukları
- Medikal çevirinin zorluğu, kullanılan dildedir. Tıp terminolojisi, ilaçlar, hastanın sağlık durumu veya onları etkileyen hastalıklar çok spesifiktir. Bu sektörde kullanılan kelimeler, sektöre özeldir. Sektör dışında sıklıkla kullanılmayan bu kelimeleri anlamak ciddi bir uzmanlık ve deneyim gerektirmektedir.
- Tıbbi çeviri çok çeşitli alanları kapsar. Tıpkı doktorların kendi uzmanlık alanları olduğu gibi, tıp çevirmenlerinin de uzmanlık alanları farklıdır.
- İngilizcede “Life Sciences” terimi yaygın bir şekilde kullanılıyor; Türkçede ise “yaşam bilimleri” terimi pek yaygınlık kazanmış değil; aslında bu terim hem insan hem de hayvan sağlığıyla ilgili tüm alt alanları kapsıyor.
- Tıbbi çevirinin önemli zorluklarından biri de çok çeşitli eponimler içermesidir. Burada eponim, gerçek veya hayali bir kimsenin adının bir hastalığa verilmesidir. Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, Behçet hastalığı, Fallop tüpleri, Jefferson kırığı, bahsi geçen eponimlere örnek olarak gösterilebilir. Bu eponimler, erek dilde farklı sözcüklerle karşılanıyor olabilir. Örneğin Fallop tüpleri, Almancada Eileiter olarak bilinmektedir. Bu durumda çevirmenin her iki dile de hakim olması gerekmektedir.
- Redaksiyon (editing), son okuma (proofreading), LQA (Dilbilimsel kalite kontrol), ICR (yerel uzman denetimi), ICRI (yerel uzman denetimi sonrası düzeltilerin kontrolü ve yerleştirilmesi), vb. onlarca kontrol sürecinin uygulanmak zorunda oluşu ve bu iş trafiğinin doğru ve güvenilir bir şekilde yönetilmesi kolay bir iş değildir. Medikal cihazın ya da araştırmanın türüne göre bu kontrol noktalarını belirlemek ve uygulamak çeviri şirketleriyle müşterileri arasında uyumlu çalışmalarla birlikte belirlenebilir.