Ardıl çeviri, sözlü çevirinin bir alt dalıdır. Konferans ve toplantı gibi çeşitli alanlarda sıklıkla başvurulan bir çeviri yöntemi olarak zaman zaman simultane çeviri ile karıştırılabilir. Simultane çeviri, bir konuşmacının eş zamanlı olarak çevrilmesi anlamına gelirken ardıl çeviri yapan tercüman, konuşmacının ardından aldığı notlar üzerinden konuşmanın çevirisini yapar. Bir diğer fark ise, simultane tercüman bir kabinin içinde çeviri yapar, ancak ardıl çevirmen kâğıt ve kalem dışında herhangi bir ekipmana ihtiyaç duymaz. Birleşmiş Milletler gibi resmi kurumlarda simultane çeviri tercih edilirken daha az kişinin bulunduğu ortamlarda sıklıkla ardıl çeviriye başvurulur. Aslında ardıl çeviri, simultaneye kıyasla daha fazla zaman gerektirir: genellikle çevirmen, konuşmacı birkaç cümle söyledikten sonra çeviriyi yapar ancak bazen konferanslarda bütün bir konuşmanın veya konuşmanın kısa parçalara bölünmüş hâlini de çevirmek gerekebilir. Konuşma parçaları ne kadar uzarsa ardıl çevirmenin işi de bir o kadar zorlaşır.
Ardıl Çeviri Not Alma Teknikleri
Tahmin edileceği üzere, tercümanın not alırken konuşmacının hızına yetişmesi mümkün değildir. Özellikle bazı konuşmacılar, arka planda bir tercüman olduğu gerçeğini unutarak oldukça hızlı konuşabilir ve bu durumda tercüman not alırken konuşmacının hızına yetişmekte daha da zorlanır. Yavaş konuşmalar ise sanılanın aksine tercümanın işini kolaylaştırmaz, zira ardıl çeviri aktif dinleme gerektiren bir alandır ve çok yavaş ilerleyen bir konuşmada tercümanın odağını toplaması zor olabilir.
Ardıl çeviri not alma teknikleri kullanan bir tercüman, konuşmacının hızı ne olursa olsun her türlü konuşmayı kaynak dilden erek dile başarıyla aktarabilir. Ardıl çeviri yaparken not almak için muhakkak bloknot kullanılmalıdır, bunun sebebi ise not alırken ve daha sonra o notlara bakarak çeviri yaparken sayfaları hızlı bir şekilde çevirebilmektir. Bu detay size önemsiz gözükebilir ancak bir tercüman, konuşmacının söylediklerini not alırken zamanla yarışmaktadır ve bir saniye bile tercümanın işini oldukça kolaylaştırabilir.
Daha önce de bahsi geçtiği üzere, tercümanın konuşmacının söylediği her kelimeyi not alması mümkün değildir, bu nedenle kısaltmalara ve sembol kullanımına sıklıkla başvurulur. Ardıl çeviri alanında yerleşmiş semboller bulunsa da tercümanın kullandığı sembollerle kelimeleri kafasında bağdaştırmış olması gerekir. Örneğin değişim kelimesi geçtiğinde üçgen sembolü veya sebep sonuç ilişkisi bulunan durumlarda uzun uzun kelimelerle yazmak yerine ok işareti kullanılır. Konuşmacıyı aktif bir şekilde dinleyen tercüman, notlarından aldığı yardımlarla konuşmayı erek dile aktarır.
Not alırken dekalaj sistemini kullanmak gerekir. Sayfa çizgilerle dört sütuna ayrılır: ilk sütuna bağlaç, ikinci sütuna özne, üçüncüye fiil ve sonuncuya nesne yazılır. Dekalaj sisteminde not almak, tercümanın cümleleri ayırt etmesine yardımcı olur ve gözüyle notları takip etmesini kolaylaştırır.
Ardıl Çeviri Kullanım Alanları
Ardıl çeviri kullanım alanları oldukça geniştir. Aslında dil bariyeri bulunan her türlü sözlü iletişimde ardıl çeviriye ihtiyaç duyulabilir. Kullanım alanlarına birkaç örnek vermek gerekirse:
- Toplantılar
- Konferanslar
- Basın toplantıları
- Soru cevap oturumları
- İş sözleşmeleri
- Mülakatlar
- Mahkeme ifadeleri