Çeviri belleği ve terimce, Bilgisayar Destekli Çeviri programlarının en büyük alametifarikalarından biridir.
Çeviri belleği, kısaca, bir çeviri projesinde daha önce yapılmış çevirilerin Bilgisayar Destekli Çeviri programlarının belleğine kaydedilmesi ve daha sonra başka bir çeviride aynı cümle veya kelime grubunun çevirmenin karşısına çıkması durumunda bunu bir eşleşme olarak önermesidir. Bilgisayar Destekli Çeviri programları bu eşleşmelerde herhangi bir hataya yer verilmemesi amacıyla her eşleşme için bir doğruluk yüzdesi bildirerek çevirmeni uyarır. Eğer çevirmenin karşılaştığı cümle daha önce çevrilen cümlenin birebir aynısıysa oran yüzde yüz veya yüzde yüze yakın olur, ancak cümleler arasında noktalama işaretlerine, espaslara, büyük küçük harf uyumuna varana dek en ufak bir farklılık varsa oran gittikçe düşer ve çevirmeni bu eşleşme hakkında uyarır. Çevirmen, eşleşme oranı ne kadar düşükse o cümleye o kadar ihtiyatla yaklaşmak durumundadır. Zaman zaman gözden kaçabilen küçük bir noktalama işaretinin bile çeviride sorunlara yol açabileceği düşünüldüğünde Bilgisayar Destekli Çeviri programları ne kadar başarılı bir yüzdeye sahip olsa da doğru bir çeviride insan kontrolünün payı büyüktür.
Çeviri belleği, metnin üslup ve biçiminde tutarlılık sağlaması, belirli cümlelerin sık sık tekrarlandığı çevirilerde bu tekrarların çevirmen tarafından tek tek yazılması durumunda oluşabilecek yazım hatalarını asgari düzeye indirmesi ve projeye hız kazandırması nedeniyle hem çevirmen hem de müşteri için büyük bir öneme sahiptir. Bu sayede müşteri, hem çeviriye çok daha hızlı ulaşır hem de Mirora gibi çeviri belleğinden gelen eşleşmeleri fiyata kayda değer indirimlerle yansıtan çeviri şirketleri sayesinde tasarruf yapmış olur; çevirmen ise bir projeden diğerine daha hızlı geçiş yapar. Ne de olsa vakit nakittir!
Terimce Nedir?
Terimce, özellikle teknik metin çevirilerinde ihtiyaç duyulan, alandan alana hatta bazen aynı alanda faaliyette bulunan firmalar arasında bile farklılık gösterebilen jargonlarla en uyumlu terimlerin kullanılması amacıyla çeviri şirketleri ya da bizzat çevirmen tarafından hazırlanan terim listelerine verilen addır. Bu listeleri oluşturmadaki amaç, müşterinin ihtiyaçlarıyla birebir uyum gösteren, alanın jargonuyla çakışmayan, bu alanda hizmet veren herhangi bir çalışanın çeviriyi okuduğunda neden bahsedildiğini doğrudan anlamasını sağlayan çeviriler üretmektir. Terminoloji çalışmasının asıl çerçevesini, özellikle spesifik bir alanda genel anlamından daha farklı bir anlamda kullanılan kelimeler, kısaltmalar ve belirli bir alanla sıkı sıkıya ilişkili kelimelerin Türkçedeki kullanımları oluşturur. Bu kullanımlar özellikle tıp alanında her zaman için kelimenin Türkçedeki karşılığı olmayabilir, zira meslek jargonunu evrensel jargona çok yakındır ve bahsi geçen sözcük Türkçede herkes tarafından benimsenmiş, akla başka bir şeyi getirerek anlam karışıklığı yaratmayacak karşılıklar bulunmadığı takdirde bu sözcüğün ya Türkçe okunuşu ya da doğrudan kaynak dildeki hâli kullanılır. Doğru terim için Türkçedeki doğru karşılığın kullanılması terminoloji çalışmasının ana hedefidir. Bu hedefe ulaşan çeviriler muhtemel anlam karışıklıklarına yer vermez ve müşterinin gereksinimlerini karşılar.
Sonuç olarak, çeviri belleği ve terimce hem müşteri hem de çevirmen için tutarlılık, yüksek kalite, düşük hata payı, hız ve maliyet tasarrufu anlamına gelir.