Bugün Dünya Sözlük Günü! Başta çevirmenler olmak üzere sözlük sevdalısı herkesin günü kutlu olsun!
Aslında, dünyada sözlük günü olarak kutlanan iki gün bulunmaktadır; bunlardan ilki 18 Ocak’ta, ikincisiyse 16 Ekim’de kutlanır. Peki, bu farklılığın sebebi nedir? Gelin bugünün dünya sözlük olarak kabul edilmesinin tarihçesine ve bu iki gün arasındaki farka birlikte bakalım.
İngilizcesi THESAURUS DAY olan 18 Ocak Sözlük Günü, Roget’s Thesaurus of English Words and Phrases adlı sözlüğün yazarı olan İngiliz sözlükbilimci Peter Mark Roget’nin anısına, her yıl doğum günü olan 18 Ocak’ta kutlanır.
1779’da doğan Roget, Edinburgh Üniversitesi’nde tıp okudu. 1815 yılında logaritmaların logaritmasını hesaplamaya yarayan sürgülü cetveli icat etti. Bu icadı köklü ve üslü sayıların daha rahat hesaplanmasını sağlayarak kesirli kuvvetlerin hesaplanmasını oldukça kolaylaştırdı. 1824 yılında kaleme aldığı The persistence of vision with regard to moving objects adlı makalesinde, hareket hâlindeki cisimler üzerine yaptığı bir araştırmasından bahsetti, bu araştırma daha sonra sinemaya ilham verecek olan, insan gözündeki “kalıcılık” veya “görme ısrarı” olarak bilinen gözün optik yanılmasının keşfiydi.
Roget, babasını ve karısını erken yaşta kaybetti. Amcası Samuel Romilly, Roget’nin gözleri önünde intihar etti. Küçük yaşlardan beri sözcük listeleri hazırlayan Roget, yaşadığı kötü olaylar neticesinde ortaya çıkan depresyonla başa çıkmak için sözcük listeleri hazırlamayı daha ciddi bir iş hâline getirdi. 1840’ta hekimlikten emekli olmasının ardından kendini tamamıyla bu işe adadı ve yıllarca süren bir çalışma sonunda 1852’de Roget’s Thesaurus of English Words and Phrases adlı sözlüğü yayımladı.
Thesaurus Day ile Dictionary Day Arasındaki Fark
Her ne kadar Roget’nin sözlüğünü yıllar sonra inceleyen uzmanlar onun kabul edilenden çok daha kapsamlı bir sözlük olduğunu belirtse de 15.000 kelimeden oluşan bu sözlük, aslında daha çok bir sinonimler, yani eş anlamlılar sözlüğüydü. Bu sözlük günümüzde hâlâ ilk modern eş anlamlılar sözlüğü olarak kabul görmektedir.
Dictionary Day gününün kutlanmasına vesile olan sözlük ise Amerikalı sözlükbilimci Noah Webster’ın, şu anda dünyada yaygın olarak kullanılan Merriam-Webster Sözlüğünün öncüsü olan An American Dictionary of the English Language sözlüğüdür. Etimolojik bilgiler ve sözcüklerin cümle içinde kullanımı gibi çeşitli bilgiler de içeren bu sözlük, eş anlamlılar sözlüğünden çok daha kapsamlı bir sözlüktür.
Dünya Sözlük Gününüz kutlu olsun!