Makine çevirisi ya da MT (Machine Translation), çevirisi gerçekleştirilecek olan bir metnin, çeviri işlemi için geliştirilmiş bir bilgisayar yazılımı tarafından tercüme edilmesidir. Makine çevirisinde çevirisi yapılacak olan metin, çeviri gerçekleştirecek olan bilgisayar yazılımınca kaynak dilden hedef dile otomatik olarak aktarılmaktadır.
MT, özellikle teknolojinin son derece hızlı geliştiği günümüzde, kendi kendisini sürekli yenileyen ve daha isabetli çeviri yapmak adına güncelleyen bir dinamizme ve kendi kendine öğrenme yetisine sahiptir. Makine çevirisinin son yıllarda olağanüstü bir hızla geliştiğini ve insan tarafından yapılan çeviriye göre daha tercih edilebilir hale geldiğini gözlemlemekteyiz. Bu noktada belirtmeliyiz ki MT’nin, Bilgisayar Destekli Çeviri araçlarıyla karıştırılmaması gerekir. CAT’ler (Computer Aided Translation) insanların yaptığı çeviri süreçlerini kolaylaştırmak için tasarlanmış bellek ve terim yazılımlarıdır. Oysa MT daha önce yapılan milyonlarca çeviri çiftini yani kaynak ve hedef metni tarayarak ve bir yandan dilin gramer ve yazım kurallarını dikkate alarak istatistiki verileri derler ve hedef metni üretir. CAT’ler ile ilgili daha ayrıntılı bir blog yazısını yakında yayına alacağız.
Makine Çevirisinin Avantajları
Hız Avantajı
MT, insan tarafından gerçekleştirilen çeviriye göre son derece hızlıdır. Hız konusunda kaydedilen bu avantaj sayesinde birçok marka makine çevirisini tercih etmektedir. İnsan tarafından gerçekleştirilen tercüme işlemleri, genellikle belirli bir zaman diliminde tamamlandığı için markalar bu çalışmayı beklemek ve çalışmanın tamamlanması için belirli bir zaman maliyetine katlanmak mecburiyetindedirler.
Makine çevirisinde ise çevrilmesi gereken on binlerce sözcük içeren bir metni bilgisayar yazılımına yüklediğiniz ve çevir butonuna tıkladığınız anda karşınıza saniyeler içerisinde metninizin çevirisi çıkmış olur. Nereden bakılırsa bakılsın bu bir zaman tasarrufudur.
Maliyet Avantajı
Makine çevirisi maliyet olarak da insan tarafından yapılan tercüme işlemlerine göre daha ucuzdur. Son yıllarda Google tarafından geliştirilen Google Translate örneğinde de açıkça görüldüğü üzere hiçbir maliyet yüklenmeden makine çevirisi gerçekleştirmek mümkündür.
Dil Anlamındaki Çeşitlilik
Makine çevirisi kapsamına bilgisayar yazılımına yüklenmiş olan tüm diller girebilmektedir. Bu da demek oluyor ki, MT, aynı anda birçok kaynak dilden birçok başka hedef dile tercüme yapmaya imkân tanıyabilmektedir.
Makine Çevirisinin Dezavantajları
Anlam Hataları, Yanlış Çeviriler
Makine çevirisi, hız, maliyet, dil çeşitliliği gibi avantajlar sağlamanın yanı sıra birtakım dezavantajları da beraberinde getirmektedir.
Bu dezavantajlardan en göze çarpanı ise yanlış çeviridir. MT, bir bilgisayar yazılımı olduğu için insan tarafından yapılan çevirideki gibi bazı sözcüklerin farklı anlamlarını doğru kullanamayabilir. Özellikle aynı yazılan fakat bağlam farklı olduğunda bambaşka anlamları olan yüzlerce sözcük, en iyi MT yazılımları için bile önemli bir sorun olmaya devam etmektedir. Yüz, koca, göz, gez, al, ocak, gibi çok sık kullanılan ve en az iki, zaman zaman dört-beş farklı yaygın anlamı olan bu sözcükleri doğru çevirebilmesi için MT’nin henüz zamana gereksinmesinin olduğunu düşünebiliriz. Bu durum da makine çevirisi ile yapılan bir tercüme işleminde sık sık önemli anlam hatalarına rastlanmasına neden olabilir. En azından önümüzdeki beş-on yıl boyunca makine çevirisinden sonra bu alanda uzmanlaşmış bir çevirmen tarafından hedef metnin mutlaka kontrol edilmesi ve düzeltilmesi gerekmektedir.
Makine Çevirisi (MT) Sonrası Düzeltme (Post-editing):
- a) Tam Post-editing: Makine çevirisi sonrası kabul edilebilir bir hedef metin üretilebilmesi için insan çevirmenin yaptığı düzeltmeler ve MT işleyişinin eğitilmesi sürecidir. Metnin biçimsel özellikleri de hedef metne yansıtılır.
- b) Hızlı Post-editing: Makine çevirisi sonrası anlaşılabilir bir hedef metin üretilebilmesi için insan çevirmenin yaptığı düzeltme sürecidir.
Makine çevirisi, halen gelişen, hataları giderilmekte olan ve son derece hızla insan tarafından yapılan çeviri işlemine göre tercih edilebilir hale gelmeye doğru evrilen bir yapıda ilerlemektedir.
MT ile ilgili olarak müşterilerin ya da kullanıcıların dikkat etmesi gereken konular şunlardır:
1- Güvenlik/Gizlilik sağlanmış mıdır? Yazılıma yüklenen bilgilerin yazılım firması tarafından sızdırılmasını, bilerek ya da bilmeyerek üçüncü tarafların kullanmasını önlemek gerekmektedir.
2- Yazılım özel bir alanda mı tasarlanmıştır yoksa her tür alandan gelen dil çiftleri istatistiklere dahil mi edilmiştir? Yüksek verimlilikte bir hedef metin için her bir özel alanda, ayrı ayrı oluşturulmuş yazılımlar tercih edilmelidir.
3- MT sonrası düzeltme uzman çevirmenler tarafından mı yapılıyor? Çevirmenlerin hem MT dinamiklerini, geri besleme yöntemlerini bilmesi hem de özel alan bilgisi olması gerekmektedir.